Wat is PCOS en hoe kun je het herkennen?
Polycysteus Ovarium Syndroom (PCOS) is een veel voorkomende hormonale aandoening bij vrouwen in de vruchtbare periode. Je kunt als je PCOS hebt last hebben van symptomen als een onregelmatige menstruatiecyclus, overmatige haargroei en acne. Wil je weten hoe je PCOS kunt herkennen en op welke manier je het kunt testen? Dit vertellen we allemaal in deze blog! Hiernaast lees je ook of het chronisch of erfelijk is, hoe de diagnose wordt gesteld en hoe je het kunt behandelen.
Gebruik het onderstaande menu om snel te navigeren naar wat je zoekt of scroll door deze uitgebreide blog heen.
Wat is PCOS en hoe kun je het herkennen?
PCOS staat voor Polycysteus Ovarium Syndroom en is een veel voorkomende hormonale aandoening bij vrouwen. Bij PCOS kunnen er zich kleine, met vocht gevulde cysten in de eierstokken blijven zitten, die je normale cyclus kunnen verstoren. PCOS kan leiden tot een breed scala aan symptomen, waaronder onregelmatige menstruatiecycli, overmatige haargroei op het gezicht en lichaam (hirsutisme), acne, haaruitval, gewichtstoename, insulineresistentie en vruchtbaarheidsproblemen. Veel voorkomende kenmerken van PCOS zijn ook psychologische problemen zoals angst en depressie. Herken je deze symptomen dan is het belangrijk om hierover te praten met je huisarts of specialist, zodat PCOS effectief kan worden behandeld en complicaties op lange termijn kunnen worden voorkomen.
Is PCOS erfelijk en op welke leeftijd komt het voor?
Waarschijnlijk ontstaat PCOS door een combinatie van erfelijke factoren en omgevingsfactoren, zoals je voeding en leefstijl. PCOS komt voor bij ongeveer 10% van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd, maar mogelijk ligt het werkelijke aantal nog hoger omdat er naar verwachting ook een groep ongediagnosticeerd blijft. PCOS kan dus erfelijk zijn, maar het is niet zo dat de aandoening rechtstreeks wordt doorgegeven van ouder op kind zoals bij sommige genetische aandoeningen. Waarschijnlijk is het dus een combinatie van genetische factoren die de gevoeligheid voor de aandoening beïnvloeden, samen met omgevingsfactoren zoals levensstijl en voeding.
Herken jij je in de PCOS symptomen, lees dan hoe je PCOS kunt vaststellen!
Om te testen of je PCOS hebt, zal je arts, meestal een gynaecoloog, een aantal specifieke criteria bekijken.
Om de diagnose te krijgen, moet je aan ten minste twee van de volgende drie criteria voldoen:
- Hyperandrogenisme: ofwel verhoogde niveaus van mannelijke hormonen of al zichtbaar door symptomen zoals acne of overmatige haargroei volgens een mannelijk patroon.
- Onregelmatige of uitblijvende menstruatiecycli.
- Polycysteuze eierstokken.
Dit zijn de Rotterdam criteria, genoemd naar de stad waar ze zijn opgesteld. Volgens de internationale richtlijnen uit 2023 is het volgende stappenplan beschreven voor het stellen van de diagnose:
Stap 1: onregelmatige cycli + klinische hyperandrogenisme
Er is sprake van een onregelmatige cyclus indien je cyclus:
- > 1 tot < 3 jaar na 1e menstruatie: < 21 of > 45 dagen is
- > 3 jaar na 1e menstruatie tot perimenopauze: < 21 of > 35 dagen of < 8 cycli per jaar
- > 1 jaar na 1e menstruatie > 90 dagen voor een enkele cyclus
- Primaire amenorroe op de leeftijd van 15 jaar of > 3 jaar na thelarche (borstontwikkeling).
NB: in het 1e jaar na de 1e menstruatie is het normaal dat deze onregelmatig is. De diagnose kan dan niet worden gesteld.
Er is sprake van klinisch hyperandrogenisme bij een volwassene indien er sprake is van acne, haarverlies en/of haargroei.
Voldoe je aan deze 2 criteria dan kan de diagnose gesteld worden.
Stap 2: test op biochemisch hyperandrogenisme
Als er geen uiterlijke kenmerken zijn van hyperandrogenisme, wordt er getest op biochemisch hyperandrogenisme. Dit betekent dat er bloedonderzoek wordt gedaan om te kijken naar je hormoonniveaus zoals totaal testosteron en vrij testosteron. Als hieruit blijkt dat deze verhoogd zijn (ook zonder de uiterlijke kenmerken hiervan) kan de diagnose PCOS gesteld worden.
Stap 3: echografie om polycysteuze ovaria te detecteren
Indien bij jou ALLEEN onregelmatige cycli OF hyperandrogenisme wordt vastgesteld, wordt er een echografie uitgevoerd om polycysteuze ovaria te detecteren. Als uit de echo blijkt dat je te veel follikels (eiblaasjes) hebt, wordt PCOS bij jou vastgesteld. Let op: als je een tiener bent, is echografie niet zinvol vanwege multifolliculaire ovaria, wat betekent dat er meerdere kleine follikels in de eierstokken aanwezig zijn. Je wordt wel beschouwd als risico voor PCOS en later opnieuw beoordeeld.
Conclusie PCOS vaststellen
Door deze stappen te doorlopen, kan je arts PCOS vaststellen en andere mogelijke oorzaken uitsluiten. Wanneer jij je herkent in de bovenstaande symptomen dan is het belangrijk om naar de dokter te gaan om je te laten testen op PCOS. Een huisarts of specialist is de enige die de diagnose kan stellen. Daarna kun je een passende behandeling krijgen.
Is PCOS te genezen of chronisch?
PCOS is een chronische aandoening die niet permanent genezen kan worden volgens de richtlijnen van de European Society of Human Reproduction and Embryology (ESHRE). Hoewel het een levenslange aandoening is, betekent dit niet dat je je hele leven klachten moet ervaren. Gelukkig zijn er verschillende behandelingen beschikbaar om symptomen te verminderen en je kwaliteit van leven te verbeteren. Deze behandelingen richten zich niet alleen op het verminderen van symptomen, maar ook op het voorkomen van complicaties en het verbeteren van je algehele gezondheid en welzijn.
Hoe kun je PCOS behandelen?
Wil je graag een behandeling voor de klachten die je ervaart bij je PCOS? Er zijn verschillende behandelingen die je kunt overwegen, afhankelijk van je voorkeuren en doelen. Een belangrijk aspect van de behandeling omvat aanpassingen in levensstijl, zoals regelmatige lichaamsbeweging en een uitgebalanceerd voedingspatroon. Voeding speelt een cruciale rol bij het beheersen van PCOS-symptomen, en hulp van een gespecialiseerd diëtist op het gebied van PCOS kan gunstig zijn. Een voedingspatroon gericht op het verhogen van complexe koolhydraten met veel vezels en het verhogen van de inname van gezonde vetten, vitaminen en mineralen zijn gunstig. Meer informatie over hoe voeding PCOS kan beïnvloeden, vind je in dit artikel over het PCOS-dieet.
Aangepaste behandeling bij PCOS
Daarnaast kan de behandeling worden aangepast aan je individuele behoeften. Als je bijvoorbeeld zwanger wilt worden, kan je behandeling anders zijn dan wanneer je symptomen zoals overtollige haargroei wilt aanpakken. Het is belangrijk om met je arts te bespreken welke behandelingsopties het meest geschikt zijn voor jouw situatie, en om samen een plan op te stellen dat past bij jouw specifieke behoeften en wensen.
Conclusie: hoe je PCOS kunt herkennen en hiermee kun leren leven
Hoewel PCOS een chronische aandoening is, betekent dit niet dat het je leven moet beheersen. Met de juiste behandeling en ondersteuning kun je een goed en bevredigend leven leiden, ondanks de uitdagingen die PCOS met zich meebrengt. Het is mogelijk om symptomen te verminderen, risicofactoren te beheersen en je algehele kwaliteit van leven te verbeteren.
Wil je leren omgaan met je PCOS en je symptomen effectief verminderen? Of je nu worstelt met overtollige haargroei, een zwangerschapswens hebt of je menstruatiecyclus wilt normaliseren, het Personal PCOS Plan kan jou hierbij helpen! Meer dan 1600 vrouwen hebben al deelgenomen aan ons programma en hebben positieve resultaten ervaren. Boek nu een gratis kennismakingsgesprek en ontdek hoe ons programma jou kan ondersteunen bij het leren leven met PCOS.
Veel gestelde vragen over hoe je PCOS kunt herkennen
Hieronder vind je de vijf meest gestelde vragen over hoe je PCOS kunt herkennen, de diagnose, erfelijkheid en behandeling. Mocht je een andere vraag hebben, voor je dan vrij om contact met ons op te nemen.
PCOS staat voor Polycysteus Ovarium Syndroom en is een veel voorkomende hormonale aandoening bij vrouwen. Het wordt gekenmerkt door diverse symptomen die bij iedereen anders zijn. Veel voorkomende symptomen zijn: onregelmatige menstruatiecycli, overmatige haargroei, acne, gewichtstoename, insulineresistentie, darmklachten en angst- en depressieklachten. Een diagnose wordt gesteld door een arts op basis van specifieke criteria, zoals een onregelmatige cyclus, hyperandrogenisme en polycysteuze eierstokken.
PCOS lijkt deels erfelijk te zijn, en deels te worden beïnvloed door omgevingsfactoren zoals levensstijl en voeding. Het kan op verschillende leeftijden tot uiting komen, vanaf de eerste menstruatie tot aan de menopauze. Erfelijkheid speelt een rol, maar het is zeker niet de enige factor die de ontwikkeling van PCOS bepaalt.
Een diagnose van PCOS wordt gesteld door een arts op basis van specifieke criteria, zoals hyperandrogenisme, onregelmatige menstruatiecycli en polycysteuze eierstokken. Dit kan indien nodig worden bevestigd door middel van bloedonderzoek en echografie. Neem contact op met je huisarts voor het stellen van de diagnose.
PCOS is een chronische aandoening die niet permanent kan worden genezen. Met de juiste behandeling kunnen symptomen echter worden verminderd en de kwaliteit van leven worden verbeterd.
De behandeling van PCOS bestaat vaak uit aanpassingen in levensstijl, zoals dieet en lichaamsbeweging, evenals medicatie of supplementen om symptomen te beheersen. Met het Personal PCOS Plan bieden wij een gepersonaliseerde aanpak voor vrouwen met PCOS om symptomen effectief te verminderen en de kwaliteit van leven te verbeteren. Boek nu een gratis kennismakingsgesprek en ontdek hoe ons programma jou kan helpen om te leren leven met PCOS.
Bronnen:
(1) Rotterdam ESHRE/ASRM-Sponsored PCOS Consensus Workshop Group. (2004). Revised 2003 consensus on diagnostic criteria and long-term health risks related to polycystic ovary syndrome (PCOS). Human Reproduction, 19(1), 41-47.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14688154/
(2) Teede, H. J., Misso, M. L., Costello, M. F., Dokras, A., Laven, J., Moran, L., … & Norman, R. J. (2018). Recommendations from the international evidence-based guideline for the assessment and management of polycystic ovary syndrome. Fertility and Sterility, 110(3), 364-379.
(3) Legro, R. S., Arslanian, S. A., Ehrmann, D. A., Hoeger, K. M., Murad, M. H., Pasquali, R., … & Welt, C. K. (2013). Diagnosis and treatment of polycystic ovary syndrome: an endocrine society clinical practice guideline. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 98(12), 4565-4592.
(4) Escobar-Morreale, H. F., San Millán, J. L., & Abad, L. (2019). The complex interaction between obesity, metabolic syndrome and reproductive axis: a narrative review. Metabolism, 92, 61-70.
(5) Moran, L. J., Misso, M. L., Wild, R. A., & Norman, R. J. (2010). Impaired glucose tolerance, type 2 diabetes and metabolic syndrome in polycystic ovary syndrome: a systematic review and meta-analysis. Human Reproduction Update, 16(4), 347-363.
